ADHD စိတ္လုိက္မာန္ပါ စိတ္ဂဏွာမျငိမ္တဲ့ေရာဂါ

ေဒါက္တာခင္ဗ်ား

ေဆးပညာေဆာင္းပါးဘေလာ့ကုိ ဖတ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ပါ ေမးခ်င္လာလုိ႔ အားကုိးစြာ စာေရးသားလုိက္ပါတယ္။ 

ကၽြန္ေတာ္ ADHD ေရာဂါရွိပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္ျပီးမွ သိတာပါ။ ငယ္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္ေရာ မိဘေတြေရာ ဒီေရာဂါအေၾကာင္း ၾကားေတာင္ မၾကားဖူးပါဘူး။ ဆုိေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ငယ္ငယ္က ဘာကုသမႈမွ မရႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။

ကၽြန္ေတာ္ ခံစားရတာေတြက

စိတ္ေတြ ပ်ံ႔လြင့္လြယ္တာ၊ အျမဲတမ္း အေတြးမ်ားေနတတ္တာ။။

ေက်ာင္းအျမဲေနာက္က်တာ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ အခ်ိန္းအခ်က္ေတြ အျမဲ ေနာက္က်တာ။

ကၽြန္ေတာ့္အခန္းက အျမဲ ညစ္ပတ္ရႈပ္ပြေနတာ၊ သူမ်ားေတြ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ လာရွင္းေပးသြားလဲ ခဏေန ျပန္ပြတာ။

အျပင္သြားခါနီးရင္ ပစၥည္းေတြ ရွာမရတာ၊ ဘယ္ထားမိမွန္း မသိတာ။

assignment ေတြ အခ်ိန္မီ မျပီးတာ၊ လုပ္စရာရွိတာေတြ ျပီးရမယ့္အခ်ိန္ မျပီးဘဲ အျမဲ တုိးလုိ႔တန္းလန္း ျဖစ္ေနတာ။

စကားေျပာျမန္တာ။

စိတ္နဲ႔လူ မကပ္ဘူးလုိ႔ အေျပာခံရတာ။

အဲဒါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ Strattera ေသာက္ခဲ့ပါတယ္။ စစခ်င္း အာရံုစုိက္ႏုိင္သလုိ ရွိေပမယ့္ ေနာက္ေတာ့ ဘာမွ မထူးျခားဘူး။ အခု မေသာက္ေတာ့ဘူးအစ္ကုိ။ 

ကၽြန္ေတာ္ တရားထုိင္ၾကည့္ေတာ့ Attention power အခု ေတာ္ေတာ္ တုိးတက္လာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္အခန္းက အရင္ကဆုိ အျမဲ ရႈပ္ပြေနလုိ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြ လာလည္ရင္ အခန္းထဲ ေပးမ၀င္ခ်င္ဘူး။ အခု သူမ်ားနည္းတူ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ ျဖစ္လာပါျပီ။ သူငယ္ခ်င္းေတြ လာလည္ရင္ ေပး၀င္ရမွာ ၀န္မေလးေတာ့ဘူး။ အခ်ိန္ ေနာက္က်တာေတြလဲ နည္းလာတယ္.။ လံုး၀ မရွိေတာ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အရင္က ၁၀ ရက္မွာ ၇ ရက္ ေနာက္က်ရင္ အခု ၁၀ ရက္မွာ တစ္ရက္ေလာက္ပဲ ေနာက္က်ေတာ့တယ္။ 

အျပင္သြားရင္လဲ အရင္လုိ ဘာမွ အဆင္သင့္ မျဖစ္လုိ႔ ေနာက္က်တာ၊ ဟုိေပ်ာက္ဒီေပ်ာက္ ျဖစ္ေနလုိ႔ အိမ္ကမထြက္ခင္ ရွာေနရတာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ရုတ္တရက္ သြားစရာေပၚလာရင္ေတာင္ ခ်က္ခ်င္း အ၀တ္လဲ၊ လုိတဲ့ပစၥည္းယူျပီး အိမ္ကထြက္လုိက္ရံုပဲ။ ဒါေတြက ေဒါက္တာတုိ႔လုိ ေရာဂါမရွိတဲ့လူေတြအတြက္ ဘာမွ မခက္ေတာ့ ဘာထူးဆန္းလုိ႔လဲကြာ ထင္ခ်င္ထင္မွာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အတြက္က အရမ္းခက္ပါတယ္။ အရင္ကဆုိ ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္ေလာက္ၾကိဳးစားၾကိဳးစား ဘာမွ အခ်ိန္မီ အဆင္သင့္ မရွိပါဘူး။ 

ကၽြန္ေတာ္ အခု  အင္တာနက္မွာ ADHD test အၾကိမ္ၾကိမ္ လုပ္ၾကည့္ေတာ့  ' ေရာဂါမရွိဘူး သုိ႔မဟုတ္ ရွိႏုိင္ေျခ low possibility ရွိတယ္'လုိ႔ အေျဖထြက္ပါတယ္။ 

အရင္တုန္းက အေျခအေနက Severe ADHD လုိ႔ အေျဖထြက္ပါတယ္။ 

ကၽြန္ေတာ္ ေဆးအေနနဲ႔ကေတာ့ Omega 3 ေသာက္ပါတယ္။ တျခားေဆးေတြက ေစ်းၾကီးလုိ႔ မတတ္ႏုိင္တာရယ္၊ ပံုမွန္ရဖုိ႔ ခက္တာရယ္ေၾကာင့္ မေသာက္ျဖစ္ပါဘူး။ 

ကၽြန္ေတာ္ ေရာဂါေပ်ာက္တဲ့အထိ ျဖစ္ခ်င္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ under controlled ျဖစ္ခ်င္ပါတယ္။ meditation အျပင္ ဘာေတြ လုပ္ရမလဲ ဘာေတြ လုိက္နာေနထုိင္ရမလဲ ညႊန္ၾကားပါခင္ဗ်ား။ 

ေလးစားစြာျဖင့္

__

ADHD(Attention deficit hyperactivity disorder)ရဲ႕ အဓိကျပႆနာက အျပဳအမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ဒုကၡေပးတာပါ။အဓိကလကၡဏာေတြက စိတ္ျမန္ျပီး စိတ္လုိက္မာန္ပါ လုပ္တာ၊စိတ္အာရံုပ်ံ႔လြင့္တာ၊အျမဲတမ္းကဏွာမျငိမ္ျဖစ္တာမ်ိဳး ေတြ႕ရတယ္။အျပဳအမူ၊စိတ္အေျပာင္းအလဲျမန္တယ္။ ဒီအခ်က္ကပဲ လူမႈေရး၊စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊အသိပညာတိုးတက္မႈကို ထိခိုက္ေစတယ္။ 

ေလ့လာမႈေတြအရ ယူေကမွာ ေက်ာင္းေနစအရြယ္ ကေလးငယ္ (၁၀၀)မွာ ငါးေယာက္ ျဖစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။ ရာခုိင္ႏႈန္းအားျဖင့္ ၅ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္တယ္။ ေသခ်ာတြက္ၾကည့္ရင္ လူအေယာက္(၂၀)ရွိတိုင္း တေယာက္ဟာ ADHDရွိတဲ့သေဘာေဆာင္တယ္။ ေယာက်ာၤးေလးေတြမွာ ၃ဆေလာက္ပို ျဖစ္တယ္။အမ်ားစုဟာ အသက္(၅)နွစ္ေက်ာ္မွ ေရာဂါအမည္တပ္နိုင္ၾကတယ္။

ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္ေစလဲ

ေရေရရာရာတိတိက်က်မသိရေသးပါ။ ျဖစ္နိုင္ေခ်မ်ားတဲ့ အေၾကာင္းက-

-Genetics(မ်ိဳးရုိး)

-antenatal problem(ကေလးကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ ျပႆာရွိတာ)

-obstetric problem(ေမြးဖြားစဥ္ျပႆနာရွိတာ)

-severe deprivation(မိဘရဲ႕ ေမတၱာ၊အလိုလိုက္မခံရတာ)

ADHDမွာ ပံုစံ(၃)မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

1.Hyperactive-impulsive subtype

• စိတ္ဂဏွာမျငိမ္တာ သိသာေနမယ္

• ကေလးလိုပဲ ေနရာမႁကည့္ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္တယ္၊

• ဆူညံစြာ ေဆာ့ကစားတယ္

• စကားလိုတာထက္ ပိုေျပာတယ္

• ျငိမ္မေန တခုခုလႈပ္ေနမွ ေက်နပ္တယ္

•တျခားလူကို အေနွာက္အယွက္ျဖစ္ေစတယ္

2.inattention subtype

• စိတ္အာရံုစုစည္းမရျဖစ္မယ္

• နေမာ္နမဲ့နိုင္တယ္

• ခိုင္းတဲ့ေျပာတဲ့အတိုင္း မလိုက္နာတတ္ဘူး

•ပစၥည္းေမ့ေန၊ေပ်ာက္ေနတာမ်ိဳး အျမဲရွိတယ္

•အာရံုစူးစုိက္မႈ မရွိလို႕ ဘာလုပ္လုပ္တလြဲေတြ ျဖစ္ေနတတ္တယ္

3.combined subtype
• အထက္မွာ ေဖာ္ျပတဲ့ လကၡဏာ(၂)မ်ိဳးလံုးရွိတယ္

ဒီလုိလကၡဏာေတြေၾကာင့္ စကားေျပာတာ၊စာသင္ၾကားရာမွာ အခက္ေတြ႕ရတယ္။ၾကာလာေတာ့ ကုိယ့္ဘာသာ စိုးရိမ္ပူပန္လာျပီး စိတ္ဓာတ္က်လာတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ေလ၊စိတ္အာရံုစူးစုိက္မရေလျဖစ္ျပီး သံသရာလည္ေနေတာ့တယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ကိုယ့္စိတ္ကုိျငိမ္ေအာင္ မထိန္းနိုင္လုိ့ ျဖစ္တာပါ။

ADHDနဲ႕ အလားတူျဖစ္နိုင္ေခ်ေရာဂါ

-စိတ္ဂဏွာမျငိမ္ေရာဂါ

-စိတ္တိုလြယ္၊စိတ္က်လြယ္ေရာဂါ

-သိုင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္းမ်ားျခင္း

-စိတ္ဆႏၵေစာ၊စိတ္မထိန္းနိုင္တဲ့ေရာဂါ

ADHDျဖစ္ဖို႕ ဆရာဝန္ ျဖစ္သူက criteriaစံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႕ သတ္မွတ္ရတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ခံစားရတဲ့လကၡဏာေတြဟာ အနည္းဆံုး(၆)လ ရွိရမယ္ဆိုတာေတြ၊ေန႕စဥ္လူေနမႈဘဝကို ထိခိုက္ေစတဲ့အခ်က္ေတြ၊တျခားေရာဂါအခံ ရွိ၊မရွိ ၾကည့္ရတဲ့အပိုင္းေတြ ရွိပါတယ္။ 

ADHD လို႕ေသခ်ာရင္ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္စရာအခ်က္(၄)ခ်က္ရွိပါတယ္။

•    Education(သင္ၾကားေရး)

•    Structure, support, and coaching(အေထာက္အကူေပးျပဳျပင္ေရး)

•    Various forms of psychotherapy(စိတ္ေလ့က်င့္ခန္း)

•    Medication(ေဆးဝါး)

ေရာဂါကုသတဲ့ အဓိကေဆးသံုးမ်ိဳး

-Methylphenidate (Ritalin®) 

-Atomoxetine(Strattera)

-Dexamfetamine

ေဆးေတြကို အထူးကုရဲ႕ ညႊန္ၾကားခ်က္ေအာက္မွာ သံုးစြဲရတယ္။ အသက္(၆)နွစ္ေအာက္ေတြကို ေဆးမေပးပါ။

ေဆးေပးျခင္းေၾကာင့္ အျပဳအမူေလ့က်င့္သင္ၾကားေရး ကုသမႈထက္စာရင္ ပိုေကာင္းလာတာ ေတြ႕ရတယ္။ 

Methylphenidate ဆိုတာ အသံုးမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ဦးေနွာက္ထဲမွာ ရိိွတဲ့ dopamineပမာဏမ်ားေစတယ္။ stimulant စိတ္အာရံုကိုနိုးဆြေပးတယ္။ စိတ္တည္ျငိမ္ျပီး စိတ္စုစည္းမႈေကာင္းလာတယ္။ တျဖည္းျဖည္း ကုိယ့္ကိုယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္လာနိုင္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ညအိပ္မေပ်ာ္တာ၊အစားအေသာက္ပ်က္ျပီး ပိန္လာတာ ရွိတယ္။ ေဆးေပးစမွာ အနည္းဆံုးကစျပီး ျဖည္းျဖည္းခ်ငိးတိုးေပးရတယ္။ ေပးစမွာ 5mg တေန႕သံုးၾကိမ္၊တပတ္ကို 15mgႏႈန္းနဲ့ တင္တယ္။ ၁လအၾကာမွာ 20mg တေန႕သံုးၾကိမ္ေလာက္ အမ်ားဆံုး ေပးနိုင္တယ္။ ေဆးေပးျပီး နာရီဝက္အတြင္း အာနိသင္ျပတယ္။ ေဆးတလံုးဟာ ၄နာရီေလာက္ခံတယ္။ ေဆးပမာဏခန္႕မွန္းလာနိုင္ရင္ ၾကာၾကာခံတဲ့ long-acting ေဆးကို တေန႕တၾကိမ္ေလာက္ ေျပာင္းေပးနုိင္တယ္။ ေဆးေပးတဲ့အခါ အထူးကုရဲ႕ အနီးကပ္ေစာငိ့ၾကပ္မႈ လိုအပ္ပါတယ္။ ေသြးခုန္ႏႈန္း၊ေသြးေပါင္ခ်ိန္၊ဝိတ္စတာေတြကို အျမဲစစ္ေနရမယ္။ ကေလးအရြယ္က လူႁကီးျဖစ္သည္ထိ နွစ္ခ်ီေသာက္ရတယ္။ ေဆးကို မလိုအပ္တဲ့အခါ ျဖတ္ေပးနိုင္တယ္။ဒီေဆးနဲ့မရရင္ တျခားေဆးေျပာင္းေပးရတယ္။ Atomoxetineဆိုတာလည္း stimulantတမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေနွာက္ထဲမွာ noradrenalineကို မ်ားေစတယ္။ severe ADHDမွာ ေဆးသံုးဖို႕ ညႊန္ၾကားပါတယ္။ ၾကာရွည္သံုးတဲ့အခါ ေဆးကိုတလြဲသံုးတာမ်ိဳး ရွိနိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ cocaineလိုေဆးမ်ိဳး သံုးတဲ့အခါ ေဆးစြဲလာနုိင္တယ္။

ေမးထားတဲ့အၾကံျပဳခ်က္

-ေကာ္ဖီေသာက္တာ ေရွာင္ပါ။

-ေလ့က်င့္ခန္း မွန္မွန္နဲ႕ ျမန္ျမန္လုပ္ပါ။

-မအိပ္ခင္(၁)နာရီအတြင္း ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္ပါနဲ႕။

-ညကတည္းက မနက္အတြက္ လုပ္ေဆာင္စရာေတြ ခ်ေရးထားပါ။

-အခ်ိန္မွန္စားပါ(နည္းနည္းစီ မၾကာခဏစားပါ)

-အသားဓာတ္ကို အားျပဳစားပါ။သၾကားဓာတ္နဲ႕ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္နည္းပါေစ။

-စိတ္ကို အျမဲသတိျပဳေနပါ(တရားထိုင္တဲ့သေဘာ အမွတ္နဲ႕ေနပါ)

-ေရာဂါရွိေနသူဆိုတဲ့ စိတ္အခံမထားသင့္ပါ။

-စိတ္ဖိစီးမႈေလွ်ာ့က်ေအာင္ စာအုပ္ဖတ္၊တီဗြီၾကည့္ေပးပါ။

-ညမအိပ္ခင္ေရေႏြးနဲ႕ ခ်ိဳးေပးသင့္တယ္၊စိတ္ၾကည္လင္ေနမယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ျခင္း

ကုသတယ္ဆိုရင္ လူအမ်ားစုစိတ္ထဲမွာ ေျပးျမင္လုိက္တာက ေဆးေသာက္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ Ritalin ေသာက္တယ္၊ဒါမွမဟုတ္ ေမးထားသူေသာက္တဲ့ Stratteraမ်ိဳး၊ မွန္တာကို ေျပာရရင္ ဒီေဆးေတြက ေရာဂါေတြကို အကုန္ေပ်ာက္ေစတာမဟုတ္ဘဲ လကၡဏာအခ်ိဳ႕ကို သက္သာေစတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ဝမ္းသာစရာအခ်က္က အခုေမးထားသူဟာ တျဖည္းျဖည္း ေကာင္းမြန္လာတာေတြ႕ရပါတယ္။ တရားထိုင္ရာကျဖစ္လာတဲ့ တိုးတက္မႈက အံ့မခန္းပါ။ အလုပ္ေတြကို အံဝင္ခြင္က်လုပ္နိုင္တာဟာ တကယ့္တုိးတက္မႈပါ။ ေဆးမလိုတဲ့တုိးတက္မႈျဖစ္လို႕ ဝမ္းသာေနသင့္တယ္။ ေဆးပညာကို ေလ့လာေတာ့ အမည္တပ္ဖို႕ ကုသနိုင္ဖို႕ ဘာေရာဂါ၊ညာေရာဂါဆိုျပီး လုပ္ရတယ္။ သိေစခ်င္တာက ဘယ္ေရာဂါမဆို စိတ္သည္သာအဓိကပါ။ ေလာေလာဆယ္ အေနာက္တိုင္းေဆးပညာကေျပာတဲ့ ADHDဆိုတဲ့ နာမည္ၾကီးကို ေမ့ထားေပးပါ။ ေရာဂါရွိတယ္လို႕ မေအာင့္ေမ့ပါနဲ႕။ အမွန္ကေရာဂါစစ္စစ္မဟုတ္လို႕ ေကာင္းတာကိုပဲေတြးပါ။လုပ္ေဆာင္ပါ။ အံဝင္ခြင္က်ျဖစ္လာတာကို ေတြးရင္းၾကည္ႏူးေနပါ။ တရားက်င့္ၾကံနိုင္သူျဖစ္လို႕ အကုသိုလ္ကင္းရွင္း၊လုပ္ေဆာင္မႈတိုးတက္လာတာ မ်က္ျမင္ပါ။ မ်က္ျမင္တိုးတက္မႈကို ေရာဂါရွိတယ္ဆိုတဲ့ အရာတခုနဲ႕ ဖံုးကြယ္မထားသင့္ပါ။ တျခားကုသမႈေတြကို စိတ္ထဲစြဲမေနပဲ ေမ့ေပ်ာက္ပစ္ပါ။ တရားကစတဲ့ တိုးတက္ေအာင္ျမင္မႈကို အရင္းျပဳျပီး ဆထက္တံပိုး ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖို႕သာ အေရးၾကီးပါတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၈.၅.၁၄

ေဒါက္တာခင္ဗ်ား

ကၽြန္ေတာ့္ အစ္ကုိ႔ျပန္စာကုိ ထပ္ထပ္ျပန္ဖတ္ေနပါတယ္။ မရွင္းတာေလးေတြ ျပန္ေမးခ်င္လုိ႔ပါ။

ေကာ္ဖီမေသာက္နဲ႔ဆုိရင္ လက္ဖက္ရည္ကေရာ ေသာက္လုိ႔ ရလား၊ ေရွာင္ရမလားခင္ဗ်ာ။

သၾကားဓာတ္ကို အစ္ကုိေျပာသလုိ ေရွာင္ပါ့မယ္။ ရုိးရုိးသၾကားပဲ ေရွာင္ရမွာလား၊ ခ်ိဳတဲ့သစ္သီးတုိ႔၊ ဟင္းခ်က္တဲ့အခ်ိဳမႈန္႔တုိ႔ေရာ ေရွာင္ရမွာပါလား။

အစ္ကုိေျပာတဲ့ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ dopamine မ်ားေစတယ္ဆုိတာ ေဆးအျပင္ ဒီလုိ မ်ားေစတဲ့ အစားအစာေရာ ရွိပါသလား။

ေက်းဇူးမ်ားစြာျဖင့္

__

•ေကာ္ဖီထဲမွာ ကဖိန္းဓာတ္ပါတယ္။ ေကာ္ဖီ၊လက္ဖက္ရည္၊ကာဗြန္ထည့္ထားတဲ့ ဂတ္စ္အခ်ိဳရည္ေတြမွာ ကဖိန္းဓာတ္ပါၾကတာခ်ည္းပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရွာင္ရမယ့္ထဲမွာ လက္ဖက္ရည္လည္း ပါတယ္။ ကဖိန္းဓာတ္အာနိသင္က ရင္တုန္ေစတယ္။ စိတ္လႈပ္ရွားေစတယ္။ စိုးရိမ္စိတ္ကဲေစတယ္။ ညအိပ္မေပ်ာ္ဘူး။ တနည္းအားျဖင့္ ADHDလို လကၡဏာမ်ိဳးခံစားရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရွာင္ေပးရတာျဖစ္တယ္။

•ရိုးရိုးသၾကား(sugar)ထဲမွာ ပါဝင္တာက sucroseဓာတ္ပါ။ disaccharide အမ်ိဳးအစားထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ glucoseေမာ္လီက်ဴးနဲ႕ fructose ေမာ္လီက်ဴးကို ေပါင္းစပ္ထားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕စားတဲ့သၾကားအမ်ားစုက ၾကံကထုတ္တာျဖစ္လို႕ cane sugarလို႕ေခၚမွ မွန္မယ္။ 

•fruitအသီးမွာပါဝင္တဲ့ သၾကားဓာတ္က fructose ျဖစ္တယ္။ monosaccharide ျဖစ္လို႕ သိပ္ေျခဖ်က္စရာ မလိုအပ္ဘူး။ glucoseနဲ႕ အမ်ိဳးအစားခ်င္း တူတယ္။စားလုိက္တဲ့ထဲမွာ ေျခဖ်က္ဖို႕မလိုပဲ တိုက္ရိုက္ေသြးေၾကာထဲေရာက္တာမ်ိဳးကုိ monosaccharide လို႕ေခၚပါတယ္။ glucose၊fructose နဲ႕ galactoseဆိုျပီး သံုးမ်ိဳးရွိပါမယ္။ စပ်စ္၊ပ်ားရည္ေတြက fructose ၾကြယ္ဝတယ္။ 

•ဟင္းခ်က္တဲ့အခ်ိဳမႈန္႕ဆိုတာ သၾကားဓာတ္မဟုတ္ဘူး။ တကယ္တမ္းက ဆားဓာတ္တမ်ိဳးပါ။ monosodium glutamate လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသခ်ာအရသာခံၾကည့္ရင္ နည္းနည္းငန္ေနတာ ေတြ႕ရလိမ့္မယ္။ ဂ်ပန္နိုင္ငံကေန စတင္ထုတ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ေသြးတိုးသမားေတြေရွာင္ခိုင္းတယ္ဆိုတာ ဆိုဒီယမ္ အငန္ဓာတ္ရွိလို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ 

•Dopamineဆိုတာ ပံုမွန္အားျဖင့္ကို ဦးေနွာက္ထဲမွာ ရွိတယ္။ လႈပ္ရွားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတယ္။ Tyrosine ၾကြယ္ဝတဲ့အစားအေသာက္ေတြက ဦးေနွာက္တြင္းမွာ ရွိတဲ့ dopamine ပမာဏကို မ်ားေစတာေတြ႕ရတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အမိုင္နိုအက္ဆစ္တမ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ Tyrosineကေန dopamineျဖစ္လာလို႕ပါ။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ ပရိုတင္းၾကြယ္ဝတဲ့ အစားအစာေတြက dopamineကို အားျဖည့္ေပးမယ္။ ဥပမာ-ၾကက္ဥ၊ၾကက္၊အမဲ၊ဘဲသား၊နီတဲ့အသား၊ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးက dopamine ကို ရရွိေစမယ္။ ေနာက္ေဖာလစ္ဓာတ္ၾကြယ္ဝတဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကလည္း dopamineကို မ်ားေစတယ္။ စိမ္းတဲ့အရြက္ေတြ(ဟင္းနုႏြယ္၊ပန္းေဂၚဖီ၊မုန္လာထုပ္၊ေဂၚဖီစိမ္း၊ကန္စြန္း၊ကိုက္လံ)စတာေတြက ေဖာလစ္ဓာတ္ၾကြယ္ဝလို႕ dopamineမ်ားေစမယ္။ သတိျပဳရမွာက လံုးဝႏြမ္းဖတ္သြားေအာင္ မခ်က္သင့္ဘူး။ folateအာနိသင္ ပ်က္ျပယ္နိုင္တယ္။ နီတဲ့သစ္သီးဝလံေတြလည္း ေကာင္းတယ္။ ဥပမာ စေတာ္ဘယ္ရီ၊ပန္းသီး၊ဖရဲသီး၊ဆီးသီးေျခာက္ စတာေတြကလည္း ေကာင္းတယ္။ dopamine မ်ားေစတယ္။ 

ရႈပ္ေနတာကို အရင္ရွင္းရရင္ အခ်ိဳဓာတ္မစားရတာမဟုတ္ပါ၊မေရွာင္ခုိင္းပါ။ နည္းပါေစဆိုတဲ့သေဘာက ပရိုတင္းကို အားျပဳေစဖို႕ ျဖစ္တယ္။ အစားအေသာက္ထဲမွာ ပရိုတင္းဓာတ္အားျဖည့္တာနဲ႕အမွ် (dopamineဓာတ္) မ်ားလာပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခ်ိဳဓာတ္ကို နည္းနည္းစီစားေပးနိုင္ပါတယ္။ ပိုကဲသင့္တာက ပရိုတင္းျဖစ္ပါမယ္။

တကယ္ ေရွာင္ခိုင္းတာက ကဖင္းဓာတ္ပါတာေတြကိုပါ။ လက္ဖက္ရည္၊ကိုကာကိုလာ ေရွာင္သင့္တယ္။ ဂတ္စ္ပါအခ်ိဳရည္မေသာက္ပါနဲ႕။ စိတ္လႈပ္ရွားေစမယ့္ ေဆးဝါး၊အရက္၊ဘီယာ ေရွာင္ရပါမယ္။ ေျပာသမွ် နားလည္လိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။ ရႈပ္ေနတာထပ္ရွိေသးရင္ ထပ္ေမးပါ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၁၁.၅.၁၄