ေလးဖက္နာပိုး စစ္ျခင္း

ASOစစ္တာကို ျမန္မာေတြအလြယ္ေခၚေတာ့ ေလးဖက္ နာပိုးတဲ့။ တကယ္က ပိုးကိုစစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ အင္တီေဘာ္ဒီ ဓာတ္ကို စစ္တာ။ ေဆးစာလိုေရးေတာ့ ASOစစ္တာလို႕ အလြယ္ေခၚတယ္ ေရးတယ္။ ASOဆိုတာ Anti-Streptolysin Oဆိုတာကို အတိုေကာက္ေခၚေဝၚတာပါ။ Streptolysin Oဆိုတဲ့ အင္တီဂ်င္ကို တုိက္တဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီကို ASOလို႕ ေခၚပါတယ္။ ASOက ေလးဖက္နာအဖ်ားေရာဂါ(acute rheumatic fever)ရဲ႕ ၈၅ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ တက္ေနတတ္တယ္။တနည္းအားျဖင့္ ေလးဖက္နာပိုးဝင္သူရဲ႕ ၁၅-၂၀ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ASO titerတက္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဆိုလိုခ်င္တာက ေလးဖက္နာအဖ်ားရွိသူ ၅ေယာက္မွာ ေလးေယာက္ပဲ ASO တက္ေနတာေတြ႕ရပါမယ္။  
ဒါ့ေၾကာင့္ အေျဖက ပံုမွန္ထဲေရာက္ေနရင္ေတာင္ ေလးဖက္နာ အဖ်ားကို ျပစ္ပယ္လို႕ မရနိုင္ဘူး။ေနာက္ျပီး ေသြးစစ္တဲ့အခ်ိန္လည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ ASO အင္တီေဘာ္ဒီက streptococcus ပိုးဝင္ျပီး ၁ပတ္ေနရင္ စတက္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီး ၁လၾကာတဲ့အခါ အျမင့္ဆုံးေရာက္လာတယ္။ တခါတက္ျပီး ၃-၆လ ၾကာရင္ ပံုမွန္levelအေျခကို ျပန္ေရာက္သြားတယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္ဝင္ခ်င္းတက္မွာ မဟုတ္လို႕ (-)ဆိုရင္ ၂ပတ္ၾကာတဲ့အခါ ထပ္စစ္သင့္တယ္။

ASOက ဘာေတြေျပာလဲ

Titerတက္ေနရင္ အရင္က streptococcal ပိုးဝင္ဖူးတယ္လို႕ သိရတယ္။

ASOက လည္ေခ်ာင္းပိုးဝင္တဲ့အခါ အေရျပားပိုးဝင္တာထက္ ပိုျမွင့္ေနတတ္တယ္။ ASO <200ဆိုရင္ ပံုမွန္လို႕သတ္မွတ္တယ္။ ASO>200ဆိုရင္ မ်ားတယ္သတ္မွတ္တယ္။ နိုင္ငံ၊အသက္အရြယ္ေပၚလိုက္ျပီး သတ္မွတ္ပံုမတူညီၾကဘူး။ လူၾကီးေတြမွာ ASO titer >250 todd unitရွိရင္ မ်ားတယ္သတ္မွတ္တယ္။ ၅နွစ္အထက္ ကေလးေတြမွာ ASO titer >333 todd unitရွိရင္ မ်ားတယ္။ 

ေလးဖက္နာ(Rheumatic) ဆိုတဲ့စကားလံုးကို ေဆးပညာေဝါဟာရမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕ရပါတယ္။ရူမက္တစ္ဆိုတာ အေၾကာ၊အဆစ္၊ၾကြက္သားစတဲ့ တြယ္ဆက္တစ္ရႉးေတြ ေရာင္ရမ္းမႈေၾကာင့္ နာက်င္ေစတဲ့အျပင္ လႈပ္ရွားမႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့ သေဘာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ လႈပ္ရွားသြားလာမႈကို ကန္႕သတ္ေပးတယ္။ ေဆးပညာမွာ rheumatology ဆိုျပီး သီးသန္႕ဘာသာရပ္ခြဲကို ရွိေသးတယ္။ autoimmuneေခၚတဲ့ ခုခံအားအခ်င္းခ်င္းျပန္တိုက္တဲ့ ေရာဂါေတြကိုပါ ေလ့လာရတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ရူမက္တစ္နဲ႕ ပက္သတ္တဲ့ ေရာဂါေတြမနည္းလွသလို စိတ္ရႈပ္စရာလဲေကာင္းပါတယ္။ ေရာဂါေတြဘယ္လိုမ်ားေပမယ့္ rheumatic နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အဓိကအခ်က္နွစ္ခ်က္က တူညီၾကတယ္။ ပထမအခ်က္က နာက်င္မႈဟာ မၾကာခဏ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ဒုတိယအခ်က္က ကုသရခက္ခဲတတ္တယ္။ရူမက္တစ္ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ေရာဂါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီအခ်က္ေတြ သြားတူတာေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္သီအိုရီတခုက rheumatic ေရာဂါေတြဟာ ေလထုအေျပာင္းအလဲနဲ႕ သက္ဆိုင္ေနတတ္ျပန္တယ္။ပတ္ဝန္းက်င္ရုတ္တရက္ေအးလာတဲ့အခါ ေလထုဖိအားရုတ္တရက္ က်ဆင္းတာေၾကာင့္ ပိုမိုနာက်င္လာတတ္တယ္။အထူးသျဖင့္ မိုးတြင္းကာလေတြမွာပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ လကၡဏာေတြကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္။

ေလးဖက္နာနာမည္ခံထားတဲ့ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒီထဲမွာ

ေလးဖက္နာအဖ်ားေရာဂါ(acute rheumatic fever)ကေတာ့ တြယ္ဆက္တစ္ရႉးေတြ ေရာင္ရမ္း ပ်က္ဆီးတဲ့ေရာဂါတမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ နွလံုး၊အဆစ္၊ေသြးေၾကာေတြ ေရာင္ရမ္းပ်က္ဆီးတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အရင္ကဝင္လာတဲ့ streptococcus ပိုးကို ခႏၶာကိုယ္က ျပန္လည္ တံု႕ျပန္တဲ့အခါ အဆိုပါတစ္ရႉးေတြကိုပါ မွားယြင္းတိုက္ခိုက္မိလို့ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလးဖက္နာပိုးစစ္တယ္ဆိုတာ ဒီအတြက္စစ္တာျဖစ္ပါတယ္။ 

အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ASO စစ္ျပီး ေလးဖက္နာေရာဂါ မဟုတ္ပဲ မွားယြင္းျပီး ေရာဂါအမည္တပ္တာမ်ိဳး  ၆၄ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ေတြ႕ရတယ္လို႕ အစီရင္ခံစာတခုမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ေလးဖက္နာေရာဂါကို ဆရာဝန္နဲ႕ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြကသာ အမည္တပ္ရတယ္။ ျဖစ္လာရင္ ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆး လိုအပ္သလို ေပးပါမယ္။ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ ျပပါ။ ေရာဂါအမည္ကို ဆရာဝန္ကသာ တပ္ပါေစ။ လူနာအေနနဲ႕ ဆရာဝန္ရဲ႕ ကုသမႈအတိုင္းသာ လုိက္နာသင့္တယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၂၄.၁၁.၁၄)