Marvelon 28 ၂၈ရက္ ကိုယ္ဝန္တားေဆးကဒ္

Marvelon ဆိုတာ တားေဆးကဒ္ထဲမွာ အသံုးအမ်ားဆုံး တားေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းနွစ္မ်ိဳးပါလို႕ combined contraceptive pills(COC)လို႕ ေခၚတယ္။ အီစတိုဂ်င္နဲ႕ ပရိုဂ်က္စတိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္းနွစ္မ်ိဳးကို အခ်ိဳးက်ေပါင္းစပ္ထားတယ္။ ဒီနာမည္ေအာက္မွာကို Marvelon 28 နဲ႕ 21ဆိုျပီး (၂)မ်ိဳး ထပ္ရွိျပန္တယ္။ နွစ္မ်ိဳးလံုးမွာ ပါဝင္တဲ့ ေဟာ္မုန္းကတူညီေပမယ့္ ေသာက္ရတဲ့ေဆးလံုး အေရအတြက္က ကြာျခားသြားတယ္။ Marvelon 28က ေဆးလံုး ၂၈လံုးပါတာေၾကာင့္ ၂၈ရက္ေသာက္ရတယ္။ အထဲမွာ ေဟာ္မုန္းပါ ေဆးလံုးအျဖဴ ၂၁လံုးနဲ႕ ဘာေဆးမွမပါတဲ့ ေဆးလံုးအျဖဴေသးေသး ၇လံုးပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ေဟာ္မုန္းေဆးလံုး ၂၁လံုးေသာက္ျပီးတဲ့အခါ မေမ့ေအာင္ ေဆးလံုး(၇)လံုးကို အပိုထည့္ေပးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ Marvelon 21မွာေတာ့ မေမ့ေအာင္ေသာက္ရတဲ့ အပိုေဆးလံုး ၇လံုး(reminder pills)မပါေတာ့ဘဲ စုစုေပါင္း ေဆး၂၁လံုးသာ ပါတယ္။ ဒီေဆးေတြကို ၂၁ရက္အျပည့္ေသာက္ျပီး ၇ရက္ေတာ့ နားရတယ္။ ျပႆနာက အပိုေဆးလံုးမပါဝင္လို႕ ေဆးျပန္ေသာက္ရမယ့္ရက္ေတြ ေမ့နိုင္မွားယြင္းနိုင္တယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံမွာေတာ့ Marvelon 28ကိုသာ အေသာက္မ်ား ၾကတယ္။ 

Marvelon 28မွာ ဘာေတြပါလဲ

ေဆး၂၈လံုးအနက္ အေပၚသံုးတန္းက ေဆးလံုး ျဖဴျဖဴ အလံုးၾကီးက ေဟာ္မုန္းပါတဲ့ေဆးလံုးေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးတလံုးစီမွာ desogestrel 0.15 mg နဲ႕ ethinyl estradiol 0.03 mg ပါဝင္တယ္။ Desogestrel ဆိုတာ progestin ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးျဖစ္ျပီး ethinyl estradiol ကေတာ့ estrogenေဟာ္မုန္းျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္း(၂)မ်ိဳးအစြမ္းနဲ႕ ကိုယ္ဝန္တားဆီးတယ္။ ေအာက္ဆုံးတန္းမွာ ေဆးလံုးျဖဴျဖဴေသးေသး ၇လံုး ပါဝင္လိမ့္မယ္။ ေအာက္ဆံုးမွာပါတဲ့ ေဆးလံုးေသးေသး ၇လံုး ဆိုတာကေတာ့ မေမ့ေအာင္ေသာက္ရတဲ့ေဆးျဖစ္လို႕ reminder pills လို႕ေခၚပါတယ္။ အဲဒီေဆးလံုးေသးထဲမွာ ကစီဓာတ္(starch)၊လက္တို႕စ္(lactose) စတာေတြသာ ထည့္ထားတယ္။ သတိျပဳရမွာက lactose intolerance လက္တို႕စ္ မတဲ့သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ 

marvelon 21မွာေတာ့ reminder pillsမပါတာေၾကာင့္ ေဆးလံုး၂၁လံုး ေသာက္ျပီးတာနဲ႕ ၇ရက္ နားထားရတယ္။ ၈ရက္ေျမာက္ေန႕က်မွ ေနာက္တကဒ္(၂၁လံုး) ထပ္ေသာက္ရတယ္။ marvelon 28ကေတာ့ တကဒ္(၂၈လံုး)ကုန္တာနဲ႕ ရာသီေသြးမၾကည့္ပဲေနာက္တကဒ္ ဆက္ေသာက္ရလို႕ ပိုအဆင္ေျပတယ္။ ေမ့မွာလည္း မပူရေတာ့ဘူး။ 

ကိုယ္ဝန္ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ တားဆီးလဲ

၁။မ်ိဳးဥအိမ္မွ မ်ိဳးဥေၾကြျခင္းကို တားဆီးတယ္။

၂။သားအိမ္ဝအက်ိအခၽြဲ မ်ားေစတယ္။

၃။သုတ္ပိုးမဝင္နိုင္ေအာင္တားဆီးေပးတယ္။

ဘာေတြ ေကာင္းလဲ

ကိုယ္ဝန္တားဆီးရုံတင္မဟုတ္ပဲ ရာသီေသြးမွန္ေစတယ္။ ရာသီနဲ႕ဆိုင္တဲ့ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈကို သက္သာေစတယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြကို ထိန္းညွိေပးတာေၾကာင့္ ဝက္ျခံေပ်ာက္ဖို႕အတြက္ပါ အသံုးျပဳေသးတယ္။ ရာသီေသြးကို ေျပာင္းလဲေစဖို႕လည္း သံုးနိုင္တယ္။

ေဆးညႊန္း

ရာသီေသြးစေပၚတဲ့ရက္က ပထမရက္လို႕ သတ္မွတ္ျပီး ေဆးစေသာက္ရတယ္။ တရက္ကို ေဆးတလံုးသာေသာက္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕က ရာသီေပၚျပီး ပထမဆံုး တနဂၤေႏြမွာ ေသာက္ၾကတယ္။ ပိုစိတ္ခ်ရေအာင္ ေဆးေသာက္စ ပထမတပတ္အတြင္း အကာအကြယ္တားနည္း တမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးေပးသင့္တယ္။ေဆးစေသာက္တာနဲ႕ ရာသီကို မၾကည့္ေတာ့ပဲ ေဆးကို ပံုမွန္ ဆက္ေသာက္ေပးရတယ္။ မာဗယ္လြန္ ေဆးတကဒ္ကုန္တာနဲ႕ ေနာက္တကဒ္ကို ဆက္ေသာက္ေပးပါ။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ အခ်ိန္မွန္ေသာက္ေပးနိုင္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေဆးလံုးအၾကီး ၂၁လံုးေသာက္ျပီး သံုးရက္ေျမာက္ ေန႕(placebo ) ေလာက္ကစျပီး ရာသီေသြးဆင္းပါတယ္။ 

ေဆးကို ဘယ္အခ်ိန္စေသာက္မလဲ

ရာသီေပၚျပီး ငါးရက္အတြင္း ေဆးစေသာက္လို႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပိုစိတ္ခ်ရေအာင္ အကာအကြယ္နည္း တခုခုကို တပတ္ေလာက္ သံုးသင့္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားတားနည္းတခုခုကေန ေသာက္ေဆး ေျပာင္းတဲ့အခါ စေျပာင္းတဲ့ေန႕မွာပဲ ေဆးစေသာက္သင့္တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ဒီေန႕တားနည္းတမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းရင္ (ဥပမာ implant ထုတ္ရင္) ဒီေန႕ပဲ ေဆးစေသာက္ရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေဆးျဖတ္တဲ့အခါ ရာသီေသြးမၾကည့္ပဲ မိမိၾကိဳက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ျဖတ္လို႕ရတယ္။ေဆးျဖတ္ျပီး ၁-၂လအတြင္း ရာသီေသြးစေပၚတယ္။ ၁-၃လအတြင္း မ်ိဳးဥေၾကြလို႕ အမ်ားစုဟာ ေဆးျဖတ္ျပီး ေျခာက္လအတြင္း ကိုယ္ဝန္ျပန္ေဆာင္နိုင္ၾကတယ္။

အားသာခ်က္

ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ေဆးေၾကာင့္ ရာသီေသြး နည္းသြားျပီး၊ရာသီလာခ်ိန္ ရက္တိုသြားတယ္။ ရာသီကို လစဥ္မွန္ေစတယ္။ ရာသီလာခါနီး နာက်င္ကိုက္ခဲမႈေတြကို သက္သာေစတယ္။ေဟာ္မုန္းကို ထိန္းညွိေပးလို႕ ဝက္ျခံထြက္တာ၊ေပါက္တာေတြကို ေလွ်ာ့ပါးေစတယ္။ ေသြးေပၚတဲ့ေရာဂါအခ်ိဳ႕ကို သက္သာေစဖို႕လည္း သံုးတယ္။ 

အားနည္းခ်က္

မေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြက လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္မေပးဘူး။ နို႕တိုက္မိခင္ေတြအတြက္လည္း အဆင္မေျပပါ။ ေသြးျပန္ေၾကာခဲတာ၊ပိတ္ဆို႕တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္နိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဆးသံုးစ ပထမနွစ္အတြင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဆးေၾကာင့္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေခ်ပိုမ်ားလာတယ္။ ေလ့လာမႈအခ်ိဳ႕က သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေခ်ပါ ျမင့္တက္လာတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ 

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

-ရာသီတစက္စက္ဆင္းတာ

-ေခါင္းမူးေခါင္းကိုက္ျဖစ္တာ

-ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္တာ

-ရင္သားတင္းနာတာ

-ဗိုက္နာတာ

-ကိုယ္လက္မလႈပ္ရွားခ်င္တာ

-စိတ္အာရံုေထြျပားလာတာ

-စိတ္ခံစားမႈေျပာင္းလဲလာတာ

-ဝမ္းေလွ်ာတာ

-မ်က္နွာ ပူစပ္ပူေလာင္ျဖစ္တာ

(ေဆးေသာက္စ ပထမသံုးလအတြင္း ရာသီတစက္စက္ေပၚတာ၊ပံုမွန္မလာတာ၊ဗိုက္နာ၊ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္တာမ်ိဳး အျဖစ္မ်ားတယ္။ အဆိုပါ လကၡဏာေတြဟာ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႕အမွ် တျဖည္းျဖည္းသက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။)

ေဆးမေသာက္သင့္သူမ်ား

• ေဟာ္မုန္းေဆးမတဲ့သူမ်ား

• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား

• နို႕တိုက္မိခင္မ်ား

• အသည္းေရာဂါျဖစ္သူမ်ား

• နွလံုး၊ေလျဖတ္ေရာဂါအခံရွိသူမ်ား

• ရင္သားကင္ဆာမ်ိဳးရိုးရွိသူမ်ား

• ေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါအခံရွိသူမ်ား

• ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ အေၾကာင္းမဲ့ေသြးဆင္းသူမ်ား

အတူတြဲမေသာက္သင့္တဲ့ေဆး

• အတက္ေပ်ာက္ေဆး(carbamazepine,barbiturate)

• ဝက္ရူးျပန္ေဆး(phenytoin)

• ပိုးသတ္ေဆး(ampicillin,tetracycline,griseofulvin)

• တီဘီ၊အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီေဆး(Ritonavir,Rifampicin)

• ဟာဗယ္ေဆး(St. John's wart)

ေဆးေသာက္ဖို႕ေမ့ေနရင္ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။

သတိရရခ်င္း ေမ့ေနတဲ့ ေဆးလံုးကို ေသာက္ပါ။ ေနာက္ေဆးကိုလည္း ပံုမွန္ေသာက္ရမယ့္ အခ်ိန္အတိုင္း ဆက္ေသာက္ေပးပါ။ ပံုမွန္ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ထက္ (၁၂)နာရီေက်ာ္သြားရင္ တားေဆးရဲ႕ အစြမ္းကို အနည္းငယ္ ယုတ္ေလွ်ာ့နိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဆးေသာက္စ ပထမအပတ္နဲ႕ တတိယအပတ္ေတြမွာ သတိထားသင့္တယ္။ ဒီရက္ေတြမွာ ေဆးေသာက္ဖို႕ေမ့ေလွ်ာ့ခဲ့ရင္ ကိုယ္ဝန္ရနိုင္ေခ်ပိုမ်ားလာတာ ေတြ႕ရတယ္။ အကယ္၍ တားေဆးေသာက္ဖို႕ အနည္းဆံုး သံုးရက္ ေလာက္ေမ့သြားရင္ တားေဆးကို ဆက္မေသာက္ေတာ့ပဲ တားေဆးကဒ္အသစ္ကို အစကေန ေျပာင္းေသာက္ရတယ္။ အဲဒီရက္မွာေတာ့ ရာသီလာေတာ့မွာ မဟုတ္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ ေဆးေသာက္ဖို႕ နွစ္ရက္ေလာက္ ေမ့သြားရင္ သတိရရခ်င္း နွစ္လံုးေသာက္ျပီး ေနာက္ရက္ေတြမွာ ပံုမွန္အတိုင္း ဆက္ေသာက္ေပးပါ။ ေဆးေသာက္ဖို႕ တရက္ထက္ပိုျပီး ေမ့ေနတာနဲ႕ အကာအကြယ္တားနည္း တမ်ိဳးမ်ိဳးကို ၁ပတ္ေလာက္ သုံးေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။  

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၆.၁၀.၁၄