Pentaxim ေရာဂါငါးမ်ိဳးအတြက္ ကာကြယ္ေဆး

Pentaxim ဆိုတာ ကူးစက္နိုင္တဲ့ ေရာဂါ၅မ်ိဳးကို ကာကြယ္တဲ့ ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါ၅မ်ိဳးဆိုတာ ဆံုဆို႕၊ၾကက္ညွာ၊ေမးခိုင္၊ပိုလီယိုနဲ႕ H.influenzae type b ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ေရာဂါ စတာေတြကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ဒီကာကြယ္ေဆးကို Sanofi Pasteur ကုမၸဏီက ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ခ်ီပါတယ္။ျမန္မာနိုင္ငံေစ်းကြက္ထဲကို သက္ပိုင္စိုးကုမၸဏီက ျဖန္႕ျဖဴးေရာင္းခ်ေပးတယ္။

Sanofi Pasteur ဆိုတာ

-Sanofi-Aventis ကုမၸဏီရဲ႕ vaccine ကာကြယ္ေဆးခ်ည္း သီးသန္႕ထုတ္တဲ့ ဌာနခြဲတခုျဖစ္ပါတယ္။

-ေရာဂါအမ်ိဳးေပါင္း နွစ္ဆယ္ေက်ာ္ အတြက္ ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္ေပးတယ္။

-ျပင္သစ္နိုင္ငံ လိုင္ယြန္ျမိဳ႕မွာ ဌာနခ်ဳပ္ရွိျပီး တျခားနိုင္ငံေတြမွာ ဌာနခဲြေတြ ျဖန္႕က်က္ထားတယ္။

-နွစ္စဥ္ကာကြယ္ေဆး သန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီတခုျဖစ္ပါတယ္။

-တနွစ္ကို လူေပါင္း သန္း၅၀၀ေက်ာ္ သံုးစြဲေနၾကတယ္။

-ကုမၸဏီအတြက္ ဝန္ထမ္းေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕အပ္ထားတယ္။

-၂၀၀၄ခုနွစ္မွာ aventis ကုမၸဏီနဲ႕ sanofi တို႕ ပူးေပါင္းျပီးေနာက္ ကမာၻ႔အၾကီးဆံုး ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္တဲ့ ကုမၸဏီတခု ျဖစ္လာပါတယ္။

-Pfizer နဲ႕ GSKျပီးရင္ ကမာၻ႕တတိယအၾကီးဆံုး ေဆးကုမၸဏီ ျဖစ္ပါတယ္။

-သုေတသနဖြ႔ံျဖိဳးမႈအတြက္ ေန႕စဥ္ ယူရိုေငြ တစ္သန္းေလာက္ ရင္းနီွးျပီး သံုးစြဲေနတဲ့ကုမၸဏီတခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။

Pentaximကာကြယ္ေဆး

-အခုေနာက္ပိုင္း ေခတ္စားလာတဲ့  ေရာဂါငါးမ်ိဳးကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ pentavalent vaccineျဖစ္ပါ တယ္။EPI program ထဲမွာ ထည့္သြင္းထားတယ္။

-အတိုေကာက္ DTaP-IPV-Hib လို႕လည္း ေခၚတယ္။

-DTaP ဆိုတာ Dipheria ဆံုဆို႕၊Tetanus ေမးခိုင္၊acellular Pertussive ၾကက္ညွာ၊

-IPV ဆိုတာ Inactivated Polio Vaccine ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆး၊

-Hib ဆိုတာ Haemophilus.influenzae type b ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဦးေနွာက္အေျမွးေရာင္၊အဆုတ္ေရာင္တာေတြကို ေဆးတလံုးထဲမွာေပါင္းထည့္ျပီး ကာကြယ္တဲ့သေဘာမ်ိဳးပဲ။

-အရင္ေခတ္ေတြက DPTဆိုတာသက္သက္၊polioကာကြယ္ေဆးကသက္သက္၊H.influenzaeကာကြယ္ေဆးက သက္သက္စီ ခြဲထိုးခဲ့ရတယ္။

-Pentaxim ကာကြယ္ေဆးေပၚေတာ့ ဆရာဝန္ေတြသာမက ကေလးမိဘေတြပါ သက္သာလာတယ္။မွတ္ရလြယ္သလို အလုပ္ရႈပ္သက္သာလာတယ္။

-ပံုမွန္ ၁၂ၾကိမ္ေလာက္ထိုးရမယ့္ကာကြယ္ေဆးက ၄ၾကိမ္ေလာက္ထိုးရံုနဲ႕ ေရာဂါ၅မ်ိဳးကာကြယ္ျပီး ျဖစ္ေနမယ္။

-Pentaximကာကြယ္ေဆးကို ၁၉၉၇ခုနွစ္မွာ ေစ်းကြက္ထဲ စတင္ျဖန္႕ခ်ိခဲ့ပါတယ္။

-နိုင္ငံေပါင္း ၁၀၀ေက်ာ္ကို ျဖန္႕ျဖဴးေရာင္းခ်ေပးတယ္။

-အရင္ေခတ္ေတြက ပိုးပါတဲ့ live-attenuated ပိုလီယို အစက္ခ်ကာကြယ္ေဆးေနရာမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးပိုနည္းတဲ့ ပိုးကိုနိွမ္နင္းထားတဲ့ (inactivated)ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆးေတြနဲ႕ ေျပာင္းလဲအသံုးခ်လာတယ္။

-ဒါ့ေၾကာင့္ အစက္ခ်စဥ္က အျဖစ္မ်ားတဲ့ VAPP(vaccine associated paralytic poliomyelitis)ေခၚတဲ့ ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတတ္တဲ့ ပိုလီယိုအေၾကာေသတာမ်ိဳး နည္းပါးသြားတယ္။

-ပိုေကာင္းတဲ့အခ်က္က ၾကက္ညွာေခ်ာင္းဆိုးကာကြယ္တဲ့ေနရာမွာ acellular ေခၚတဲ့ ပိုးပါတဲ့အပိုင္းထုတ္ျပီး ေသခ်ာသန္႕စင္ထားတာေၾကာင့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအင္မတန္နည္းသြားတယ္။

-အရင္ whole-cell Pertussive တုန္းကလို အဆက္မျပတ္ငိုတာ၊ေခ်ာင္းဆိုးျပီး ဖ်ားတာ၊တက္တာစတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြ သိသိသာသာနည္းသြားေစတယ္။ေဆးမတည့္တာလည္း မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားေစတယ္။

ကေလးဘယ္အရြယ္မွာ စထိုးသင့္သလဲ။

-တစ္နိုင္ငံနဲ႕ တစ္နိုင္ငံ မတူညီတတ္ဘူး။

-အေကာင္းဆံုးက ကေလးငယ္ တစ္လခြဲေလာက္ကေန စထိုးသင့္တယ္။

-စုစုေပါင္း ေလးၾကိမ္ထိုးရတယ္။

-ပထမတခါနဲ႕ ဒုတိယ အနည္းဆံုးတစ္လျခားထိုးရတယ္။ဒုတိယနဲ႕ တတိယလည္း အနည္းဆံုး တစ္လျခားရမယ္။ စတုတၳအၾကိမ္ကို ကေလးဒုတိယနွစ္အတြင္းမွာ ထိုးသင့္တယ္။ေကာင္းတာက တတိယအၾကိမ္ထိုးျပီး ၁နွစ္အၾကာမွာ ထိုးသင့္တယ္။

-ေဆးသံုးၾကိမ္ထိုးျပီးရင္ ခုခံအားပမာဏ Ab levelက ၉၈.၇ ရာႏႈန္းေလာက္ရွိမယ္လို႕ ဆိုတယ္။

-ပထမသံုးၾကိမ္ထိုးတာကို primary vaccinationလို႕ေခၚတယ္။

-၁လခြဲ၊၂လခြဲ၊၃လခြဲ (သို႕) ၂လ၊၃လ၊၄လ (သို႕) ၂လ၊၄လ၊၆လ 

-စတုတၳအၾကိမ္ထိုးတာကို booster doseလို႕ ေခၚတယ္။ေကာင္းတာက ၁၅-၁၈လအတြင္း ထိုးသင့္တယ္။

ဘယ္ေနရာေတြမွာ ဘယ္လိုထိုးရလဲ။

-အသက္ တနွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေတြ လက္ေမာင္းမွာ မထိုးပဲ ေပါင္မွာ ထိုးရတယ္။

-ေပါင္ကို စိတ္ကူးနဲ႕သံုးပိုင္းပိုင္းျပီး အလယ္ပိုင္းရဲ႕ အျပင္ဘက္ျခမ္းမွာ ထိုးရတယ္။middle one-third of anterolateral thighမွာ ထိုးရတယ္။ 

-ကာကြယ္ေဆးမွန္သမွ်ဟာ တင္ပါးမွာ ထိုးရရိုးထံုးစံ မရွိဘူး။

-ထိုးတဲ့အခါ intramuscular အသားထဲေရာက္ေအာင္ထိုးမွ ထိုးနည္းမွန္တယ္။ထိုးနည္းမွန္ရင္ နည္းနည္းေအာင့္တတ္တယ္။

-ကာကြယ္ေဆးထိုးတဲ့အခါ အေရျပားေအာက္(သို႕)ေသြးျပန္ေၾကာထဲမေရာက္ေအာင္ သတိထားရတယ္။

-ပထမသံုးၾကိမ္ primary doseကို ဘယ္ဘက္ေပါင္ အျပင္ဖက္ျခမ္းမွာ ထိုးသင့္တယ္။

-စတုတၳၾကိမ္ booster doseကို ဘယ္ဘက္ လက္ေမာင္း အေပၚဖက္ျခမ္းမွာ ထိုးေပးရမယ္။

-အျခားကာကြယ္ေဆးေတြထိုးခ်င္ရင္ ညာဖက္ေပါင္မွာ ထိုးေပးရမယ္။

Pentaximတဗူးမွာ 

-0.5ml ပါတဲ့ prefilled syringe အရည္ျဖည့္ထားျပီးေဆးထိုးအပ္ တစ္ေခ်ာင္းနဲ႕ အမႈန္႕ထည့္ထားတဲ့ vialပုလင္းတခု ပါရွိပါတယ္။

-prefilled syringe ေဆးထိုးအပ္အရည္ထဲမွာ ဆံုဆို႕၊ၾကက္ညွာ၊ေမးခိုင္၊ပိုလီယို စတာေတြထည့္သြင္းထားျပီး ပုလင္းထဲမွာ H.influenzae type b conjugated powderထည့္သြင္းထားတယ္။

-မထိုးခင္ ေဆးထိုးအပ္ထဲပါျပီးသား အရည္ကို ပုလင္းထဲ ထိုးထည့္ရတယ္။

-ျပီးရင္ လက္နဲ႕ေသခ်ာလႈပ္ရတယ္။အျဖဴရည္ေနာက္ျပီဆိုမွ ေဆးထိုးအပ္ထဲျပန္စုပ္ထည့္ျပီး ထိုးေပးရတယ္။

-ကာကြယ္ေဆးတစ္ဗူးဟာ သံုးနွစ္ခံတယ္။

-အပူခ်ိန္ ၂-၈ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးယပ္မွာ သိမ္းဆည္းရတယ္။အျပင္သယ္ခ်င္ရင္ cold-chain ဒါမွမဟုတ္ ေရခဲနဲ႕ အုပ္ျပီး သယ္ေဆာင္ရတယ္။ ဒါမွ ဓာတ္မျပယ္မွာ။

-လတ္တေလာအဖ်ားရွိရင္၊ခုခံအားက်ဆင္းတယ္ထင္ရင္ မထိုးသင့္ေသးဘူး။

-သို႕ေသာ္ ကေလးငယ္မွာ HIVလို ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ေရာဂါရွိရင္ ထိုးေပးသင့္တယ္။

-အရင္က ကာကြယ္ေဆးမတဲ့တာျဖစ္ခဲ့ရင္ မထိုးသင့္ဘူး။

-neomycin ,streptomycin ,polymycin-B,glutaraldehyde စတာေတြနဲ႕ မတဲ့ရင္ မထိုးသင့္ဘူး။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

-ထိုးတဲ့ေနရာေရာင္တာ၊နီတာ၊ေဖာင္းလာတာ ျဖစ္တတ္တယ္။

-ထိုးတဲ့ေပါင္ေနရာက ေရာင္တာမ်ိဳးလည္းျဖစ္နိုင္တယ္။

-ဖ်ားတာ၊ႏံႈးတာ၊အစားေသာက္ပ်က္၊ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္ ရွိတတ္တယ္။

-တက္တာ၊ညအိပ္မပ်ာ္၊အီတာရွိတတ္တယ္။

-ေဆးထိုးျပီး ၂ရက္အတြင္း ေတြ႕ရတတ္တယ္။သူ႕ဘာသာ ျပန္ေပ်ာက္သြားမယ္။

-ေဆးမတဲ့တာရွိနိုင္တယ္။မ်က္နွာေရာင္တာ၊ယားျပီး အနီစက္ေပါက္တာ၊အသက္ရႈက်ပ္လာရင္ ဆက္မထိုးပါနဲ႕။

သတိရွိပါ။

-ကာကြယ္ေဆးမထိုးခင္ လက္ေဆးသင့္တယ္။ထိုးျပီး တစ္ခါထပ္ေဆးသင့္တယ္။

-အသက္ ၁လခြဲအထက္ကေလးငယ္တိုင္း ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္တယ္။

-လိုအပ္တဲ့အတြက္ national programထဲ ထည့္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။

-ေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္းအျပင္ ျပင္းထန္မႈကို သိသိသာသာေလွ်ာ့နည္းသြားေစတယ္လို႕ WHOက ေဖာ္ျပထားတယ္။

-ကာကြယ္ေဆးတိုင္းကို ပံုမွန္သတိထားျပီး ထိုးသြားသင့္တယ္။

-တပတ္နွစ္ပတ္လြန္တာ ျပႆနာမဟုတ္ဘူး။မေသခ်ာရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ တိုင္ပင္ပါ။

-ထိုးဖို႕သာကိုယ့္တာဝန္ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တာ ဆရာ၊ဆရာမေတြ ဆက္လုပ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

-ကေလးငယ္ရဲ႕ေနာင္ေရးဟာ မိဘေတြအေပၚအမ်ားၾကီးမူတည္တယ္ဆိုတာ သတိရေစခ်င္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၄.၃.၁၃