ေသြးေၾကာထံုးရင္ ဘယ္လိုျပဳျပင္

ေသြးေၾကာထံုးျခင္းကို varicose veinလို႕ ေခၚပါတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာ ရွိတဲ့ ေနရာမေရြး ျဖစ္နိုင္တယ္။ ေျခေထာက္ ၊ေျခသလံုးစတဲ့ေနရာေတြမွာ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ေသြးေၾကာထံုးတဲ့ေနရာက ဖုေဖာင္းျပီး အၾကည့္ရဆိုးတဲ့ ေသြးေၾကာျပင္ စိမ္းစိမ္းေတြ ရွိေနတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ   စိတ္ဒုကၡေရာက္ရတယ္ ။ ေသြးေၾကာထံုးသူကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ အျဖစ္မနည္းလွဘူး။ လူတရာမွာ သံုးေယာက္ဟာ ေသြးျပန္ေၾကာ ထံုးၾကတယ္။ အသက္ငါးဆယ္ေက်ာ္အရြယ္စျပီး ေသြးေၾကာေတြ ထံုးလာနိုင္တယ္။ ဒီထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ငယ္စဥ္ကတည္းက ေသြးေၾကာထံုးသူေတြလည္း ရွိတယ္။ အစားအေသာက္၊အေနအထုိုင္ေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္တယ္။
မ်ိဳးရိုးနဲ႕လည္း သက္ဆိုင္တယ္။ ေသြးေၾကာထံုးသူအမ်ားစုဟာ အေၾကာင္းရင္းခံမယ္မယ္ရရ မေတြ႕ရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္နိုင္ေခ်မ်ားသူေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့အခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ေျခသလံုးတုတ္သူ၊အဆီမ်ားသူ၊အဝလြန္သူေတြ ျဖစ္နိုင္ေခ်ပိုမ်ားတယ္။ တားေဆးကဒ္ေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာလည္း ေတြ႕ရတယ္။  ကေလးမ်ားရင္မ်ားသေလာက္ ပိုျဖစ္နိုင္တယ္။ ကေလးေမြးျပီး ျပန္ေပ်ာက္သူေတြလည္း ရွိတယ္။ ေရာဂါက အလုပ္အကိုင္နဲ႕လည္း သက္ဆိုင္ေနတယ္။ အခ်ိန္ၾကာအလုပ္လုပ္ေနရသူ၊အထိုင္မ်ားသူ၊အထမ်ားသူ မည္သူမဆိုျဖစ္နိုင္တယ္။ ေရာဂါအခံတခုခုရွိလို႕ ျဖစ္နိုင္တယ္။အလံုးအက်ိတ္ေတြရဲ႕ ဖိအားေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တယ္။ ဗိုက္၊တင္ပါး၊ေပါင္ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ ေသြးျပန္ေၾကာထိနိုင္တယ္။ ေသြးေၾကာတည္ေဆာက္ပံု မူမမွန္တာ၊ေသြးေၾကာထိခိုက္မိတာနဲ႕လည္း ဆိုင္တယ္။ 

ေသြးေၾကာထံုးျခင္း သီအိုရီအရ အေပၚမွာရွိတဲ့ ေသြးဖိအားက ေအာက္မွာ ရွိတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာေတြအေပၚသက္ေရာက္လို႕ ျဖစ္တယ္။ ဖိအားမ်ားလာတဲ့အခါ ေအာက္မွာရွိတဲ့ ခံရသူေသြးျပန္ေၾကာအဖို႕ မသက္သာလွဘူး။ ေသြးျပန္ေၾကာေတြရဲ႕ anatomyကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ အမ်ိဳးအစားသံုးမ်ိဳး ရွိတယ္။ အေပၚဆံုး အေရျပားနဲ႕နီးတဲ့ ေသြးျပန္ေႁကာကို superficial veinလို႕ ေခၚပါတယ္။ေသြးထုထည္ရဲ႕ ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းကို သယ္ေဆာင္ေပးျပီး နွလံုးကို ျပန္လည္ပို႕ေဆာင္ေပးတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတာက အဲဒီေသြးေၾကာမွာ ျပႆနာရွိလို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ဖက္မွာ ၾကြက္သားေတြၾကားျဖတ္သန္းသြားတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာတခုရွိေသးတယ္။ deep vein လို႕ ေခၚပါတယ္။ ေသြးထုထည္ရ့႕ဲ ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းကို သယ္ေဆာင္ျပီး နွလံုးေရာက္ေအာင္ ပို႕ေဆာင္ေပးတယ္။ အေပၚနဲ႕ ေအာက္က ေသြးျပန္ေၾကာၾကီးနွစ္ခုကို ဆက္စပ္ေပးတဲ့ veinအေသးေလးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ အခ်င္းခ်င္းဆက္စပ္ေပးလို႕ communicating veinလို႕ ေခၚပါတယ္။ အေပၚမွာ ရိိွတဲ့ superficial veinက ေသြးေတြ deep veinထဲ ဝင္ေရာက္ေအာင္ communicating veinက ေပါင္းကူးဆက္စပ္သြယ္ေပးတယ္။  ေသြးျပန္ေၾကာေတြမွာ တလမ္းသြားျဖစ္ေအာင္ စီမံထားတဲ့ အဆို႕ရွင္ေတြ ရွိၾကတယ္။ နွလံုးကို ဦးတည္သြားတဲ့ ေသြးကို ေအာက္ျပန္က်မလာေအာင္ ဒီအဆို႕ရွင္ valveေတြက ထိန္းသိမ္းေပးတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာမွာရွိတဲ့ ေသြးေတြ အေပၚတက္ဖို႕ ေဘးမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြက ညွစ္ေပးတယ္။ ျပီးရင္ အထက္တက္တ့ဲ ေသြးေတြ ေအာက္ျပန္က်မလာေအာင္ အဆို႕ရွင္ေတြက တားဆီးေပးတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာအလုပ္လုပ္ပံု နားလည္ရင္ ေသြးျပန္ေၾကာဘာ့ေၾကာင့္ ထံုးရသလဲ ေလ့လာဖို႕ ပိုမိုလြယ္ကူသြားတယ္။ မတ္တပ္ရပ္တဲ့အခါ  gravity သေဘာအရ  ေသြးေတြဟာ ေအာက္ဖက္(ေျခေထာက္)မွာ စုပံုလာတယ္။ ၾကာလာတဲ့အခါ ေသြးေတြအိုင္လာ၊ဖိအားမ်ားလာျပီး ေသြးေျကာနံရံေတြ ေဖာင္းလာတယ္။ ေဖာင္းလာတဲ့ေသြးေၾကာနံရံေတြေၾကာင့္ အဆို႕ရွင္ေတြ မလံုေတာ့ဘဲ ေသြးေတြ ေအာက္ျပန္စီးဆင္းလာနိုင္တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေအာက္ဖက္ပိုေရာက္ေလ၊ေသြးဖိအားမ်ားေလျဖစ္ျပီး ေသြးေၾကာေတြ ပိုမိုဖုေဖာင္းလာတယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ varicose vein(ေသြးေၾကာထံုးျခင္း) ျဖစ္လာပါတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာထံုးျခင္းဟာ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႕အမွ် ပိုဆိုးလာတယ္။ တခါတရံ deep vein thrombosis(ေသြးခဲပိတ္ဆို႕ျခင္း)ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာထံုးနိုင္တယ္။ေအာက္မွာ ရွိတဲ့ deep vein ေနရာမွာ ပိတ္တာ၊က်ဥ္းတာျဖစ္တဲ့အခါ အေပၚမွာရွိတဲ့ superficial veinကို ဖိအားသက္ေရာက္ျပီး ေသြးေၾကာေတြ ေဖာင္းလာ၊ေရာင္လာတတ္တယ္။ ဒီအေျခအေနက္ို secondary varicose veinလို႕ ေခၚပါတယ္။ spider veinဆိုတာလည္း ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္တာပါပဲ။ ေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ အျပင္ဖက္ကို ျဖာထြက္ေနတာမ်ိဳးပါ။

သာမန္အေျခအေနမွာ ေသြးေၾကာထံုးျခင္းဟာ ျပႆနာတရပ္မဟုတ္ေသးဘူး။ အၾကည့္ရဆိုးရံုေလာက္ပဲရွိတယ္။ အမ်ားစုဟာ ကုသဖို႕ မလိုအပ္ဘူး။ အကယ္၍ လူျမင္မေတာ္တဲ့ ေနရာ(ေျခသလံုး၊ဒူးေကာက္ေကြး)ေတြမွာ ျဖစ္ရင္ လူနာဆႏၵအေလွ်ာက္ ကုသနိုင္တယ္။ ေသြးေၾကာထံုးတာ နွစ္ခ်ီလာတာနဲ႕အမွ် ပိုဆိုးလာတယ္။ ေျခသလံုးမွာ စတင္ကိုက္ခဲလာတယ္။ ထံုက်ဥ္လာတယ္။ ေျခေထာက္ေတြ ေလးလံလာတယ္။ တင္းလာတယ္။ညေနခင္းပိုင္းမွာ ပိုဆိုးတယ္။ ေရာင္လာတယ္။ ရုတ္တရက္ထမိရင္ ၾကြက္တက္လာတယ္။မတ္တပ္ရပ္ရင္ ပိုနာတယ္။ အေရျပား ယားလာတယ္။ အဖုအေဖာင္းေတြ ပိုထြက္လာတယ္။  ေနရာအနွံ႕ျဖစ္လာတယ္။ေသြးေၾကာေနရာ စိမ္းတာ၊ျပာတာ၊မဲတာ အေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္လာနိုင္တယ္။ ၾကာတာနဲ႕အမွ် ေနာက္ဆက္တြဲဝင္လာတယ္။ အေရျပားအေရာင္ ရင့္လာတယ္။ အေရျပားေရာဂါဝင္လာျပီး ေျခေထာက္အနာ ျဖစ္လာတယ္။  ေျခေထာက္၊ေျခခ်င္းဝတ္စတဲ့ေနရာမွာ အနာေတြျဖစ္လာရင္ venous leg ulcerလို႕ ေခၚပါတယ္။ ၾကာလာရင္ ေသြးေတြစုပံုလာတာေၾကာင့္ ေသြးခဲျပီး ေသြးေၾကာပါပိတ္နိုင္လာတယ္။ ေျခေထာက္အတြက္သာမက နွလံုး၊အဆုတ္၊ဦးေနွာက္ကိုပါ ဒုကၡေပးနိုင္တယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ စတင္ကုသဖို႕ လုိအပ္လာတယ္။

Varicose veinကို ကုသနိုင္ဖို႕ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ရိ္ွပါတယ္။ ေဆးမကုခင္ အရင္ဆံုးျပဳျပင္ရမွာ အေနအထိုင္ပါ။ သိပ္မဆိုးရင္ အေနအထိုင္ေျပာင္းလဲရံုနဲ႕ သက္သာနိုင္တယ္။ အစားအေသာက္နဲ႕လည္း ဆိုင္တယ္။ အလုပ္ေျပာင္းသင့္ ေျပာင္းရတယ္။ ဥပမာ မတ္တပ္အၾကာၾကီး ရပ္တဲ့အလုပ္မ်ိဳးမလုပ္ရဘူး။မၾကာခဏနားေပးရမယ္။ ၾကြက္သားေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္သင့္တယ္။ အဝမလြန္ေစရဘူး။ အဆီမမ်ားေစရဘူး။ အိပ္တဲ့အခါ ေျခေထာက္ေအာက္မွာ တခုခုခံျပီး ျမွင့္ထားရတယ္။ ေသာက္ေဆးအေနနဲ႕ အသံုးျပဳနိုင္တာေတြ ရွိတယ္။Diosmin တို႕၊Calcium dobesilateစတဲ့ ေဆးဝါးေတြ သံုးစြဲတယ္။ horse chestnut extract 250mgပါဝင္တဲ့ တုိင္းရင္းေဆးေတြလည္း သံုးလို႕ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လည္း ေဆးကုဖို႕မလိုအပ္ဘဲ သက္သာသြားၾကတယ္။ေရာဂါအေနအထားေပၚမူတည္ျပီး ကုသဖို႕နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ 

၁။compressing stocking 

အသားကပ္ေျခအိပ္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တေနကုန္ ဝတ္ဆင္သင့္တယ္။ ညအိပ္ခါနီး ခၽြတ္အိပ္ရတယ္။ stocking ရဲ႕သေဘာ ေရာင္တာ၊ေဖာင္းတာ၊နာက်င္တာကို သက္သာေစတယ္။ ေျခေထာက္တေခ်ာင္းလံုးေပၚကို ဖိအားသက္ေရာက္ေစလို႕ ေသြးျပန္ေၾကာစီးဆင္းမႈ ေကာင္းေစတယ္။ ဖိအားေပၚမူတည္ျပီး သံုးမ်ိဳးခြဲထားတယ္။နံပါတ္တစ္အမ်ိဳးအစားက ဖိအားသိပ္မမ်ားတဲ့ support pantyhose ဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအမ်ိဳးအစားက ဖိအားအသင့္အတင့္ရွိတဲ့ over-the-counter compression hoseျဖစ္ပါတယ္။ ေျခအိတ္ဝတ္ဖို႕ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားခ်က္မလိုအပ္ဘူး။ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားခ်က္ လိုအပ္တာကဖိအားသက္ေရာက္မႈအမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ strength compression hoseဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ 

၂။Sclerotherapy

ေသးတဲ့veinေတြအတြက္ sclerosant ဓာတုေဆးတမ်ိဳး ထိုးထည့္ေပးတယ္။ Asclera(polidocanol) ဆိုတဲ့ေဆးကို အသံုးျပဳျကတယ္။ေဆးအာနိသင္က ေသြးျပန္ေၾကာကို ရံႈသြားေအာငိ ျပဳလုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။အရင္ဆံုးေရာင္လာမယ္၊ျပီးရင္ အမာရြတ္လို ရံႈ႕တြသြားတယ္။ေသးငယ္တဲ့ varicose veins နဲ႕spider veinsမွာ အသံုးျပဳတယ္။တၾကိမ္ထဲနဲ႕ မရတတ္ဘူး၊တလတၾကိမ္ေလာက္ ထပ္လုပ္ဖို႕ လိုအပ္တယ္။ေဆးထိုးျပီးတိုင္း ရုန္းဆန္႕နိုင္တဲ့ ပတ္တီးမ်ိဳးနဲ႕ က်ပ္စီးထားရတယ္။ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေသြးေျခဥတာ၊ေရာင္တာ၊အေရျပားအေရာင္ရင့္တာ ျဖစ္နိုင္တယ္။

၃။Microsclerotherapy

ေသးငယ္တဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာ(spider vein)ေတြအတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ဓာတုေဆးအနည္းငယ္ကို ေရာင္တဲ့ေသြးျပန္ေၾကာထဲထိုးသြင္းတယ္။ အတြင္းမ်က္နွာျပင္ အမာရြတ္ထင္ျပီး ရံႈတြသြားတယ္။

၄။Laser therapy

varicose veinေပၚကို ေလဆာေရာင္ျခည္ေပးတယ္။ အပူစြမ္းအင္သံုးျပီး ကုသတဲ့အခါ ျဖစ္တဲ့ေသြးေၾကာက ေသးျပီးေပ်ာက္သြားတယ္။ေသးငယ္တဲ့ေသြးျပန္ေၾကာထံုးျခင္းအတြက္ အသံုးဝင္တယ္။ခြဲစိတ္၊ျဖတ္ထုတ္၊ေဆးထိုး လုပ္စရာမလိုအပ္ဘူး။

၅။Endovenous Ablation Therapy

ျဖစ္တဲ့veinထဲကို ေလဆာ(သို႕)ေရဒီယိုလိႈင္းသံုး အပူေပးျပီး ပိတ္သြားေစတယ္။ veinနဲ႕နီးတဲ့ေနရာတဝိုက္မွာ ဓားရာေသးေသးတခုေပးျပီး catheterပိုက္ငယ္တခုထည့္ေပးမယ္။ ပိုက္ထိပ္မွာတပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းကေန အပူေပးျပီး ေသြးျပန္ေၾကာနံရံကို ရံႈတြေစတယ္။ထံုေဆးလိုပါတယ္။ေကာင္းတဲ့အခ်က္က ဒီေန႕လုပ္ျပီး ဒီေန႕ အိမ္ျပန္လို႕ရတယ္။

၆။Endoscopic Vein Surgery

ေျခေထာက္အနာျဖစ္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ အသံုးျပဳပါတယ္။အရင္ဆံုး ဓားရာေပးျပီး ကင္မရာတပ္ထားတဲ့ ပိုက္ကို ေသြးေၾကာထဲထိုးထည့္ပါတယ္။ကင္မရာထိပ္မွာ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ကုသဖို႕ ခြဲစိတ္ကိရိယာငယ္ တပ္ဆင္ထားတယ္။ ကၽြမ္းက်င္သူ၊ပစၥည္းလိုအပ္ပါတယ္။ခြဲစိတ္ျပီး လပိုင္းအတြင္း ပံုမွန္အလုပ္ေတြ ျပန္လုပ္နိုင္တယ္။

၇။Ambulatory Phlebectomy

ေရာင္ေနတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာတခုလံုးကို ျဖတ္ထုတ္ပစ္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေသြးျပန္ေၾကာကို ခြဲစိတ္၊ၾကိဳးခ်ည္ စြဲထုတ္ပစ္တယ္။ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ကသာ ျပဳလုပ္ေပးတယ္။ အရင္က varicose veinကို ကုသတဲ့ သမားရိုးက်နည္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။

၈။Vein Stripping and Ligation

-အေရျပားမွာ ဓားရာတခုေပးရတယ္။

-ေသြးျပန္ေၾကာေတြဆက္သြယ္ထားတဲ့ shuntေတြကို ၾကိဳးခ်ည္တယ္။

-ျဖစ္တဲ့ေရာင္တဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာကို စြဲထုတ္ပစ္တယ္။

-အမ်ားစုဟာ တစ္လအတြင္း ျပန္ေကာင္းၾကတယ္။

-ေကာင္းတာက OPD procedureအေနနဲ႕ ျပဳလုပ္နိုင္တယ္။

-ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ပိုမ်ားတယ္။

လုိုက္နာ၊ေဆာင္ရြက္သင့္သည့္ အခ်က္မ်ား

-အခ်ိန္ၾကာ မတ္တပ္ရပ္တာ၊ထိုင္တာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ဘူး။

-နာရီဝက္ တခါ ခႏၶာကိုယ္ကို ေျပာင္းလဲေပးရမယ္။

-ေျခကလိမ္ထိုင္တာမေကာင္းဘူး။

-ထိုင္ေန၊နားေန၊အိပ္ေနတဲ့အခါ ေျခေထာက္ကို အထက္ဖက္ျမွင့္ထားပါ။

-ေသြးေလွ်ာက္ေကာင္းေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ေပးပါ။

-အထူးသျဖင့္ ၾကြက္သားအားေကာင္းေစမယ့္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။

-အရင္းပိုင္းက်တဲ့ေနရာေတြ တင္းက်ပ္တဲ့အဝတ္အစားေတြ မဝတ္သင့္ဘူး။

-အရင္းကိုဖိရင္ ေအာက္ပိုင္းမွာေသြးစုေနလိမ့္မယ္။

-ေဒါက္ျမင့္ဖိနပ္ မဝတ္ဆင္သင့္ဘူး၊ေျခသလံုးေနရာ ပိုဆိုးလာမယ္။

-ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတဲ့အခါ အေနအထိုင္ျပဳျပင္ရင္ မႁကာခင္သက္သာလာနိုင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

Health Care Journal(25.4.14)