စကားမထစ္ေအာင္ ျပဳျပင္ၾကည့္ရေအာင္

ယေန႕ကမာၻမွာ လူ(၁၀၀)ရွိတိုင္း တစ္ေယာက္ဟာ စကားထစ္တဲ့ အေလ့အက်င့္မ်ိဳး ရွိေနပါတယ္။ တြက္ခ်က္မႈေတြအရ တကမာၻလံုးမွာ စကားထစ္သူေပါင္း သန္း(၇၀)ေက်ာ္ေလာက္ ရွိမယ္လို႕ ခန္႕မွန္းထားတယ္။ ဒီထဲကမွ ၄ပံု၃ပံုဟာ ငယ္ရြယ္တဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေယာက်ာၤးေလးေတြက မိန္းကေလးေတြထက္ (၄)ဆ ေလာက္ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ စကားထစ္တာ လူမ်ိဳး၊ဘာသာ၊အသက္အရြယ္နဲ႕ မဆိုင္ပဲ ေနရာေဒသမေရြးျဖစ္နိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ိဳးရုိး၊စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားနည္းမႈ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ စတာေတြနဲ႕ေတာ့ သက္ဆိုင္တတ္ၾကတယ္။ တခါတရံ မိတ္ေဆြ၊အေပါင္းအသင္းကို စေနာက္ေျပာင္ရင္းကေန စကားထစ္လာသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ 

စကားထစ္တာကို အဂၤလိပ္လို stammering လို႕ေခၚပါတယ္။ အေမရိကန္ေတြကေတာ့ stuttering လို႕ သုံးတယ္။ စက္လိုေျပာရရင္ ကားစက္နိႈးကာစမွာ ဖြတ္ခ်က္ဖြတ္ခ်က္ တံု့ဆိုင္းတံု့ဆိုင္း ျမည္တဲ့ သေဘာမ်ိဳးပဲ။စကားလံုးတခုကို တၾကိမ္မက ထပ္ကာထပ္ကာ ေျပာေနမိတယ္။ စကားေျပာတဲ့အခါ လိုရင္းမေရာက္ပဲ အထစ္ထစ္၊အေငါ့ေငါ့နဲ႕ ၾကာေနတတ္တယ္။ အလြယ္ဆံုးေျပာရရင္ စကားလံုးခလုတ္တိုက္တာလို႕ ေခၚရမွာပါ။

စကားထစ္သူေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ အမ်ားစုဟာ စကားစုတခုရဲ႕ အစ စာလံုးေတြမွာ ထစ္ၾကပါတယ္။ "က၊ခ၊ဖ၊ဘ၊ထ၊တ၊သ၊ဒ၊ဓ၊မ" စတဲ့အသံေတြ ထြက္တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ အဓိကထစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။ ဥပမာ ေက်းဇူးတင္တယ္ဆိုပါေတာ့။ ေရွ႕ဆံုးက ေက်းဆိုတဲ့စကားလံုးကိုပဲ ထပ္ခါတလဲလဲေျပာေနလိမ့္မယ္။ ေနာက္တခြန္းက ေတာ္ေတာ္နဲ႕မထြက္နိုင္ဘူး။ ေနာက္ထပ္စကားစုတခုေရာက္ရင္ အလားတူထစ္ေနျပန္တယ္။ ၾကာလာေတာ့ မိမိကိုယ္ကို ယံုျကည္ခ်က္မရွိေတာ့ပဲ သိမ္ငယ္လာသလိုခံစားရတယ္။ ဒီထဲမွာ ငါလူေတာမတိုးေတာ့ပါဘူးဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ကေတာ့ အဆိုးဆုံးပဲ။ ျပႆနာက စကားမထစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားေျပာေလ၊အမွားပါမွာစုိးတဲ့ စိတ္အခံပိုမ်ားေလျဖစ္ျပီး စိတ္ဖိစီးမႈ(tension)ပိုလာတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ စကားက ပိုလို႕ေတာင္ ထစ္လာေသးတယ္။ "ေျပာေလဆိုးေလ၊မန္းေလ ျပဲေလ" စကား သံသရာထဲမွာ လည္ေနတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာကို vicious cycleလို႕ ေခၚပါတယ္။ 

စကားထစ္သူေတြကို အုပ္စုနွစ္ခု ခြဲထားပါတယ္။ Developmental stammering နဲ႕ acquired stammering ဆိုျပီး ရိိွတယ္။ Developmental stammering ဆိုတာ ကေလးအရြယ္မွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတာကို ေခၚပါတယ္။ စကားေျပာတတ္စ ကေလးအရြယ္ကေန လူပ်ိဳဝင္စထိျဖစ္ၾကတယ္။ ၂နွစ္သားကေန ၅နွစ္သားအတြင္း အရြယ္ေတြဟာ ပံုမွန္အားျဖင့္ကို စကားထစ္တဲ့သေဘာရွိတယ္။ ငယ္ရြယ္စဥ္ျဖစ္ရင္ အမ်ားစုဟာသူ႕ဘာသာ ေပ်ာက္ကင္းသြားနိုင္တယ္။ ဒီလိုမွ မဟုတ္ပဲ ေရာဂါအခံတခုခုရွိေနတာ၊ ဦးေခါင္းခိုက္မိတာ၊တားျမစ္ ေဆးဝါးတလြဲ သံုးတာေတြကေန ျဖစ္တာမ်ိဳးကိုု acquired stammeringလို႕ ေခၚပါတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ 

တကယ္စကားထစ္သူေတြဟာ ရုပ္ပိုင္း၊စိတ္ပိုင္း နွစ္မ်ိဳးလံုး ပင္ပန္းဆင္းရဲပါတယ္။ စကားေျပာစဥ္ ပါးစပ္၊လည္ပင္း၊ေမးရိုး၊ရင္ေခါင္းမွာ ရွိတဲ့ၾကြက္သားအားလံုး ပံုမွန္ထက္ ၂-၃ဆေလာက္ ပိုအလုပ္လုပ္ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အင္နာဂ်ီလည္း သူမ်ားထက္ပိုကုန္တယ္။ အမူအရာကုိ သတိထားၾကည့္မိရင္ စကားသံနဲ႕အတူ စိတ္ဂဏွာမျငိမ္တာ၊မ်က္လံုးပုတ္ခတ္ပုတ္ခတ္လုပ္တာ၊မ်က္နွာရဲလာတာ၊စကားေျပာတဲ့အခါ ကတုန္ကယင္ျဖစ္တာမ်ိဳး ရွိၾကတယ္။

စိတ္ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆိုအရ စကားထစ္တယ္ဆိုတာ အေပၚယံအျမင္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ မျမင္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ရွိနိုင္ေသးတယ္။ ေၾကာက္ရြံ႔တာ၊ရွက္တာ၊ေဒါသထြက္တာ၊မခ်င့္မရဲျဖစ္တာ၊အလိုမက်တာ၊တစံုတခုကို အျပစ္ရွိသလိုခံစားေနရတာ စတဲ့စိတ္အခံက တျဖည္းျဖည္း စုပံုလာေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ စကားထစ္သူ ျဖစ္လာပါတယ္။ပတ္ဝန္းက်င္အသိုင္းအဝိုင္းသာမက အလုပ္အကိုင္မွာပါ ထိခိုက္လာတယ္။သင္ၾကားမႈ၊သင္ယူမႈနဲ႕ ဘဝတက္လမ္း၊အလုပ္အကိုင္ကိုပါ အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစတယ္။ 

စကားထစ္သူေတြဟာ ကုသရခက္တယ္။ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္ဆိုေပမယ့္ အေသအျခာ ေပ်ာက္ကင္းေစနိုင္တဲ့ ေဆးမ်ိဳးမရွိေသးဘူး။ စိတ္မက်ေဆး၊အတက္ေပ်ာက္ေဆးစသည္ျဖင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေဆးဝါးေတြေပးၾကည့္တဲ့အခါ လူတခ်ိဳ႕အတြက္ အက်ိဳးရွိတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားလို႕ ပံုမွန္အားျဖင့္ မသံုးပါ။ အခုေနာက္ဆံုး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနည္းတယ္သတ္မွတ္ထားတဲ့ pagocloneေဆးကို စတင္စမ္းသပ္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္အပ္စိုက္ကုထံုး၊ရုိးရာေဆးနည္းေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ဆီးျဖဴသီး၊မက္မြန္သီး၊ငရုတ္ေကာင္း၊ေထာပတ္၊သစ္ၾကံပုိးေခါက္၊စြန္ပလြန္သီးစတာေတြကို အသံုးျပဳရင္ စကားထစ္သူေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိပါသတဲ့။ သိပၸံနည္းက် လက္ခံထားတာမရွိေပမယ့္ ေကာင္းတယ္ဆိုသူေတြလည္း ေတြ႕ရတယ္။ 

စကားထစ္တတ္သူေတြအတြက္ ဗန္ရစ္ပါ(Van Ripper)ရဲ႕ အၾကံေပးခ်က္က ထိေရာက္ရွင္းလင္းပါတယ္။ စကားထစ္သူေတြရဲ႕ ျပႆနာကို ဘယ္သူကမွ ကူညီေျဖရွင္းေပးလို႕ မရနိုင္ပါဘူး။ မိမိကိုယ္တိုင္လုပ္ေဆာင္ဖို႕သာ ၾကိဳးစားရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ လွ်ာခလုတ္မတိုက္ေအာင္ စကားေျပာေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ငယ္ငယ္က သိခဲ့တဲ့ စကားလံုး၊စကားစုေတြကိုပဲ အေသအခ်ာ အစကျပန္သင္ရတယ္။ လက္ေရးညံ့ေနသူကို ကၾကီး၊ခေခြးကစျပီး ျပန္ေရးထိုင္းသလိုမ်ိဳး လုပ္ေပးရတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာေတာ့ ယံုၾကည္ခ်က္ျမွင့္တင္ေပးတာ၊စိတ္ျမွင့္တင္ေပးတာမ်ိဳးေတြက ပုိလိုအပ္တယ္။ ဒီအတြက္ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ အားေပးမႈက အခရာက်တယ္။ ေဘးက ကူညီညႊန္ျပေပးမယ့္သူ တေယာက္ရွိရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ ေရာဂါစစ္စစ္လည္း မဟုတ္လို႕ တကယ္ထိထိေရာက္ေရာက္ကုသခ်င္ရင္ ကိုယ္တိုင္ၾကိဳးစားရပါတယ္။ 

ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား

-စကားေျပာမွန္ေအာင္ လွ်ာေလ့က်င့္ခန္း အရင္လုပ္ပါ။ အရင္ဆံုး ပါးစပ္ကို တတ္နိုင္သမွ် ဟၾကည့္ပါ။ ပါးစပ္ဟျပီးတာနဲ႕ လွ်ာထိပ္ဖ်ားနဲ႕ အာေခါင္ထိပ္ကို ထိေအာင္ ၾကိဳးစားၾကည့္ပါ။ ျပီးရင္ လွ်ာထိပ္ဖ်ားကို ေနာက္ဆြဲျပီး အာေခါင္ေနာက္ပိုင္းကို တတ္နိုင္သမွ် ကပ္ပါ။ ဒီအတိုင္းမိနစ္အနည္းငယ္ ထားပါ။ ေနာက္တဆင့္က လွ်ာထိပ္ဖ်ားကို အျပင္ထုတ္ျပီး  ေအာက္ကိုကပ္ပါ။ ေမးဖ်ားဆီဦးတည္ျပီး တတ္နိုင္သမွ် အခ်ိန္အတန္ၾကာ ထိၾကည့္ပါ။ ဒီနည္းအတိုင္း တလွည့္စီ တရက္ကို ၄-၅ၾကိမ္လုပ္ျကည့္ပါ။ လွ်ာခင္ေအာက္က ၾကြက္သားေတြကို သန္မာေစတယ္။

-ေနာက္တဆင့္က စကားလံုးကို စည္းခ်က္က်က်ေျပာတတ္ေအာင္ အသက္ရႈေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ရပါတယ္။ နိုင္ငံျခားရုပ္ရွင္ကားေတြမွာ စိတ္လႈပ္ရွားစရာ အေၾကာင္းကိစၥေတြနဲ႕ ၾကံဳလာတဲ့အခါ အသက္ျပင္းျပင္းရႈခိုင္းတတ္ျကတယ္။ အခုလည္း အလားတူ ဒီမွာသံုးဖို႕ အၾကံေပးပါရေစ။ အသက္ကို ပါးစပ္က ျပင္းျပင္းရႈျပီးတာနဲ႕ ရင္ဘတ္ၾကြက္သားကို အတြင္းဖက္ေအာင့္ထားပါ။ ျပီးမွ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ရႈထုတ္ၾကည့္ပါ။ ေနာက္တနည္းက အသက္ျပင္းျပင္းရႈျပီးတဲ့အခါ ခဏေအာင့္ထားပါ။ ျပီးရင္ လွ်ာထုတ္ျပီး ျဖည္းျဖည္းရႈထုတ္ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းတခုဆီကို ၂မိနစ္စီ အလွည့္က်လုပ္ၾကည့္ပါ။ ဒီေလ့က်င့္ခန္းက အသက္ရႈတဲ့ျဖစ္စဥ္ကို တတ္နိုင္သမွ် ၾကာေအာင္ထိန္းျပီး စကားေျပာမေလ့က်င့္မွီ ျပဳလုပ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

-ဒီေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ျပီးရင္ စာမ်ားမ်ားကို အသံထြက္ျပီးပီပီသသ ခပ္က်ယ္က်ယ္ ဖတ္ၾကည့္ပါ။ ျမန္ဖို႕မလိုပဲ မွန္ဖို႕လိုတယ္။စကားထစ္တဲ့ ေနရာေရာက္ရင္ သတိထားျပီး ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ထပ္ဖတ္ပါ။ ခ်ိန္သားကိုက္လာရင္ ျမန္ျမန္ထပ္ဖတ္ျပီး ေလ့က်င့္ပါ။ ထစ္ေလ့ရွိတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႕ တျဖည္းျဖည္းကၽြမ္းဝင္လာတယ္။ ၃လေလာက္ေလ့က်င့္ျပီးတဲ့အခါ မသိစိတ္က အလိုလိုျပဳျပင္သြားတာမို႕ မွန္ကန္လာတယ္။ 

-ေနာက္ထပ္နည္းတခုက မွန္ၾကည့္ျပီး သီခ်င္းေအာ္ဆိုပါ။ သီခ်င္းေအာ္ဆိုျခင္းေၾကာင့္ ၾကြက္သားေတြလႈပ္ရွားမႈကို အားေကာင္းေစျပီး အသံထြက္ေတြကိုပါ မွန္ေစတယ္။ မိမိၾကိဳက္နွစ္သက္ရာသီခ်င္း တပုဒ္ကို မထစ္မေငါ့ေစပဲ ခပ္ျဖည္းျဖည္း ဆိုပါ။ ေနာက္တရက္မွာ ေနာက္ထပ္တပုဒ္ ေျပာင္းဆိုပါ။ တရက္ကို တပုဒ္ႏႈန္းနဲ႕ ၃-၄ၾကိမ္ ေအာ္ဆိုပါ။ သီးခ်င္းေနွးတာဆိုျပီးရင္ ျမန္တဲ့သီခ်င္း ဆိုၾကည့္ပါ။ ဒီနည္းက စကားေျပာရာမွာ ျမန္ဆန္ေစသလို စကားေျပာရမွာ ရွက္ေၾကာက္သူအတြက္ အသံုးဝင္တဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။

စကားေျပာေလ့က်င့္ျပီးတိုင္း မိမိအေပၚနားလည္ေပးနိုင္မယ့္ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြနဲ႕ စတင္ေျပာၾကည့္ပါ။ စကားေျပာစဥ္ eye contact ရွိပါေစ။ ပိုအဆင္ေျပလာရင္ ဖုန္းထဲကေန ဆက္ေျပာၾကည့္ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရံုးကလူေတြနဲ႕ စကားစျမည္ေျပာဆိုၾကည့္ပါ။ တိုးတက္လာမႈကို ျမင္သာေအာင္ လူအမ်ားေရွ႕ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ယုံယုံၾကည္ျကည္ ထပ္ေျပာပါ။ 

အထက္ပါအတိုင္း ေလ့က်င့္ေပးျခင္းေၾကာင့္ စကားေျပာညက္ရံုမက စကားေျပာေကာင္းသူပါ ျဖစ္လာနိုင္တယ္။ ကမာၻေက်ာ္၊ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားသူ ေတြထဲမွာေတာင္ စကားထစ္သူေတြ ရွိေနပါေသးတယ္ဆိုရင္ မအံ့ၾသပါနဲ႕။ အရစၥတိုတယ္၊ ဝင္စတန္ ခ်ာခ်ီ၊ခ်ားစ္ ဒါဝင္၊မိုးဇက္ စသူေတြဟာ  စကားထစ္ၾကေပမယ့္ ေက်ာ္ၾကားသူေတြ ျဖစ္လို႕ မိမိကိုယ္ကို စိတ္မပ်က္ပါနဲ႕။ စကားထစ္ေနတာေၾကာင့္ လူေတာမတိုးေတာ့ပါဘူးဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္မ်ိဳး ေဘးဖယ္ထားျပီး ေျဖးေျဖးနဲ႕ မွန္မွန္ ၾကိဳးစားၾကည့္ရင္ လပိုင္းအတြင္း တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပံုသတင္းစာ(၂၀.၁၀.၁၄)